خانه به دوش سرگرمی، دانستنی، سلامت، ورزش و … همه در خانه به دوش
آیا می‌توان بعد از رابطه‌ی محافظت‌نشده از بارداری جلوگیری کرد؟ پاسخ مثبت است، اما گزینه‌های پیش روی شما اهمیت بسیاری دارند. قرص‌های اورژانسی و IUD دو روش کلیدی برای پیشگیری از بارداری ناخواسته در پنجره‌ی زمانی مشخص هستند. اما آیا وزن بدن یا شاخص توده‌ی بدنی (BMI) بر اثربخشی این روش‌ها تأثیر دارد؟ و کدام روش بیشترین تأثیر را دارد؟ در این مطلب، نگاهی جامع و حرفه‌ای به انواع قرص‌های اورژانسی و تأثیر آن‌ها خواهیم داشت.
قرص اورژانسی چیست و چگونه عمل می‌کند؟
قرص‌های اورژانسی، که به عنوان قرص‌های پیشگیری از بارداری پس از رابطه‌ی محافظت‌نشده شناخته می‌شوند، می‌توانند تا ۱۲۰ ساعت (۵ روز) پس از مقاربت مصرف شوند. این قرص‌ها با تأخیر در تخمک‌گذاری و ایجاد تغییراتی در دیواره‌ی رحم، از لقاح و لانه‌گزینی جلوگیری می‌کنند.
انواع روش‌های پیشگیری اورژانسی
دو روش اصلی برای پیشگیری اورژانسی از بارداری وجود دارد:
- قرص‌های اورژانسی (به‌صورت بدون نسخه یا با نسخه‌ی پزشک)
- دستگاه داخل رحمی (IUD) که توسط متخصصین نصب می‌شود
در این مقاله، تمرکز اصلی ما بر روی قرص‌های اورژانسی است.
آیا وزن و BMI بر عملکرد قرص اورژانسی تأثیر دارد؟
مطالعات نشان می‌دهند که شاخص توده‌ی بدنی (BMI) و وزن فرد ممکن است بر اثربخشی قرص‌های اورژانسی تأثیر بگذارند. با این حال، هنوز تحقیقات کاملی برای تعیین میزان کاهش اثر این قرص‌ها در افراد با BMI بالا انجام نشده است.
به طور کلی:
- قرص “الا” (ella) برای افرادی با BMI کمتر از ۳۰ اثربخشی بالایی دارد و برای BMI بالاتر از ۳۵ ممکن است کارایی خود را از دست بدهد.
- قرص‌های حاوی لوونورژسترل (Plan B و نمونه‌های مشابه) برای افراد با BMI زیر ۲۴ بیشترین کارایی را دارند و در BMI بالای ۲۵ ممکن است تأثیر کمتری داشته باشند.
انواع قرص‌های اورژانسی و نحوه‌ی عملکرد آن‌ها
۱. الا (ella) – انتخابی مؤثر برای ۱۲۰ ساعت پس از رابطه
این قرص حاوی اولیپریستال استات است و با مسدود کردن هورمون پروژسترون، تخمک‌گذاری را برای مدت ۵ روز (۱۲۰ ساعت) به تأخیر می‌اندازد.
🔹 مزایا:
✔️ مؤثرتر از سایر قرص‌های اورژانسی در پنجره‌ی ۵ روزه
✔️ اثرگذاری بهتر در مقایسه با قرص‌های لوونورژسترل
🔹 محدودیت‌ها:
❌ نیاز به نسخه‌ی پزشک
❌ احتمال کاهش تأثیر در BMI بالای ۳۵
۲. پلن B و قرص‌های لوونورژسترل – گزینه‌ای رایج اما محدود در اثرگذاری
قرص‌هایی مانند Plan B، AfterPill، My Way و… همگی بر پایه‌ی لوونورژسترل ساخته شده‌اند. این قرص‌ها تخمک‌گذاری را به تعویق انداخته و تا ۷۲ ساعت (۳ روز) پس از مقاربت بیشترین اثر را دارند.
🔹 مزایا:
✔️ در دسترس بودن بدون نیاز به نسخه
✔️ قیمت کمتر نسبت به “الا”
🔹 محدودیت‌ها:
❌ اثرگذاری پایین‌تر نسبت به “الا”
❌ کاهش تأثیر در BMI بالای ۲۵
۳. روش یوزپه – نسخه‌ی خانگی قرص اورژانسی؟
این روش شامل مصرف دوز بالای قرص‌های ترکیبی پیشگیری از بارداری (استروژن و پروژسترون) در دو نوبت است.
🔹 معایب:
❌ اثربخشی کمتر از سایر روش‌ها (۵۶ تا ۸۶ درصد)
❌ عوارض جانبی بیشتر (حالت تهوع، استفراغ)
روش جایگزین: IUD مسی – قدرتمندترین روش اورژانسی
در صورتی که بیش از ۱۲۰ ساعت (۵ روز) از رابطه‌ی محافظت‌نشده گذشته باشد، IUD مسی بهترین گزینه خواهد بود. این دستگاه نه‌تنها می‌تواند از بارداری جلوگیری کند، بلکه به عنوان یک روش پیشگیری طولانی‌مدت نیز کاربرد دارد.
✅ مزیت مهم: IUD مسی حتی تا ۷ روز پس از رابطه می‌تواند از بارداری پیشگیری کند.
نکات مهم برای افزایش اثربخشی قرص اورژانسی
- هرچه زودتر مصرف شود، اثربخشی بیشتری دارد.
- اگر BMI شما بالا است، گزینه‌ی “الا” یا IUD مسی را در نظر بگیرید.
- قرص‌های اورژانسی نباید به‌عنوان یک روش منظم پیشگیری از بارداری استفاده شوند.
جمع‌بندی: بهترین انتخاب برای شما چیست؟
🔹 اگر کمتر از ۳ روز از رابطه گذشته است و BMI پایینی دارید: قرص‌های لوونورژسترل (Plan B و نمونه‌های مشابه) گزینه‌ی مناسبی هستند.
🔹 اگر کمتر از ۵ روز از رابطه گذشته است و اثربخشی بالا می‌خواهید: “الا” بهترین گزینه است.
🔹 اگر ۵ روز یا بیشتر گذشته و گزینه‌ای دائمی نیز می‌خواهید: IUD مسی را انتخاب کنید.
با آگاهی از انواع قرص‌های اورژانسی و محدودیت‌های آن‌ها، می‌توانید بهترین تصمیم را برای جلوگیری از بارداری ناخواسته بگیرید.
